Bệnh xuất huyết và viêm màng não ở cá

Hiện trạng bệnh nhiễm

Bệnh xuất huyết và viêm màng não là một loại bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong cao ở cá, xuất hiện ở cả loài cá nước ngọt, cá nước lợ và cá biển. Đây là một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng cá rô phi chết hàng loạt ở nhiều nước như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Trung Quốc và Việt Nam trong những năm gần đây, ảnh hưởng nặng nề về mặt kinh tế cho người nuôi cá. 

Nguyên nhân bệnh

Bệnh xuất huyết và viêm màng não ở cá chủ yếu mắc phải là do streptococcus agalactiae hay còn gọi Streptococcus nhóm B (GBS) thuộc nhóm vi khuẩn Gram dương gây ra. Hàm lượng GBS trên cá nước ngọt cao hơn nhiều so với cá biển. GBS hiện diện trong cá và thực phẩm từ cá có thể gây nhiễm cho người tiêu thụ thực phẩm không nấu chín. Cơ chế gây bệnh liên quan đến nhiễm trùng huyết và xâm nhiễm nhiều cơ quan như gan, lách, thận, tim, mắt và não ở cá. Ở người, GBS có thể gặp trong đường ruột và đường tiểu ở người trưởng thành, và thường không gây bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, GBS có thể gây nhiễm trùng ở da, khớp, tim và não và có thể gây nhiễm trùng huyết ở trẻ sơ sinh do mẹ truyền sang.

Cách chẩn đoán bệnh

Xuất huyết và viêm màng não do GBS gây thiệt hại nặng nề về kinh tế khi nuôi và ảnh hưởng đến người tiêu thụ thực phẩm có chứa GBS. Vì vậy, việc phát hiện GBS ở cá và thực phẩm từ cá cho phép tầm soát nguy cơ nhiễm để có biện pháp xử lý kịp thời, giảm thiểu thiệt hại về kinh tế khi nuôi; đồng thời đảm bảo thực phẩm từ cá an toàn cho người sử dụng. 

Xét nghiệm bằng kỹ thuật real-time PCR là một trong những giải pháp giúp phát hiện DNA của vi khuẩn Streptococcus nhóm B (Streptococcus agalactiae) ở cá và thực phẩm chế biến từ cá. Phương pháp này cho phép phát hiện một cách nhanh chóng với độ chính xác và độ nhạy cao, đồng thời giảm thiểu các nguy cơ ngoại nhiễm so với các kỹ thuật PCR khác. 

Một quy trình xét nghiệm bằng kỹ thuật real-time PCR thường có 3 bước chính: 

Bước 1: Chuẩn bị mẫu và tách chiết DNA

Bước 2: Nhân bản DNA bằng hệ mồi đặc hiệu và thu nhận tín hiệu huỳnh quang bằng thiết bị real-time PCR.

Bước 3: Phân tích kết quả

Toàn bộ quy trình phát hiện có thể thực hiện trong khoảng từ  3 – 4 giờ. 

Chuẩn bị mẫu và tách chiết DNA

Các mẫu phải được lấy mẫu tại khu vực riêng và thực hiện tách biệt giữa các mẫu khác nhau để đảm bảo tránh nhiễm chéo các mẫu.

–  Đối với cá nhỏ (có chiều dài nhỏ hơn 10 cm): lấy nguyên con với lượng mẫu trên 1 g.

–  Đối với cá lớn (có chiều dài lớn hơn hoặc bằng 10 cm): lấy phần nội tạng gan, thận, lách từ 5 con đến 10 con. DNA của GBS thường tập trung chủ yếu trong các cơ quan như gan, thận, mắt và não của cá. 

Sau khi chuẩn bị xong, các mẫu cần được xử lý và tách chiết DNA với phương pháp thích hợp (tách chiết cột, đun…) để cung cấp được DNA đáp ứng đủ số lượng và chất lượng cho phản ứng real-time PCR.

Phản ứng PCR và phát hiện sản phẩm 

–  Phản ứng PCR: DNA sau khi được tách chiết sẽ được bổ sung với tube PCR chứa hỗn hợp các thành phần của phản ứng PCR như Taq polymerase, dNTP, Mg2+, primer, probe…và phản ứng PCR sẽ diễn ra. 

–  Cách phát hiện sản phẩm PCR: Với việc sử dụng mẫu dò đánh dấu huỳnh quang đặc hiệu cho đoạn trình tự gene mục tiêu được nhân bản, sự gia tăng số lượng sản phẩm PCR có thể được theo dõi theo thời gian thực (real-time) bằng cách đo mật độ tín hiệu huỳnh quang phát ra trong suốt quá trình PCR.

Phân tích kết quả

Sự có mặt hay vắng mặt của DNA GBS mục tiêu được xác định dựa trên sự có hay không có sản phẩm PCR thông qua việc quan sát tín hiệu huỳnh quang đã đánh dấu trước đó trên thiết bị.

Tóm lại, bệnh xuất huyết và viêm màng não ở cá do GBS gây nên có thể dẫn đến hiện tượng cá chết hàng loạt và có thể ảnh hưởng đến người sử dụng phải thực phẩm có nhiễm bệnh. Vì vậy, người nuôi cá cần có chú ý đến công tác phòng và trị bệnh để có biện pháp xử lý kịp thời và an toàn cho người sử dụng. 

Nếu cần thêm thông tin về sản phẩm, xin vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi:
Công ty TNHH Khoa học NKTBIO
Hotline: 028.3636.5898
Email: info@nktbioco.com