Bệnh tay chân miệng: nguyên nhân, cơ chế sinh bệnh và phương pháp chẩn đoán

Bệnh tay chân miệng (Hand, Foot, and Mouth Disease – HFMD) là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em, do một nhóm virus gây ra. Bệnh thường xuất hiện mùa hè và mùa thu, nhưng có thể xảy ra bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Tổng quan

Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ em, do các loại virus Enterovirus gây ra, chủ yếu là Enterovirus A16 và Enterovirus 71. Bệnh thường xuất hiện mùa hè và mùa thu. Các triệu chứng bao gồm phát ban trên tay, chân và miệng, viêm họng, sốt nhẹ và mệt mỏi. Bệnh lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng từ vết thương hoặc tiếp xúc với các vật chứa vi rút. Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh tay chân miệng, nhưng thông thường bệnh tự giảm đi sau 7-10 ngày. Để ngăn chặn sự lây lan, rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với người nhiễm bệnh và vệ sinh sạch sẽ các bề mặt, đồ vật tiếp xúc chung.

Nguyên nhân

Bệnh tay chân miệng do một số loại virus thuộc họ Enterovirus gây ra. Các nguyên nhân chính gây bệnh tay chân miệng bao gồm:

• Virus Enterovirus A16: Đây là loại virus phổ biến nhất gây bệnh tay chân miệng. Nó lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng từ các vết thương, nước bọt, dịch tiết mũi hoặc nước tiểu của người nhiễm bệnh. Các vi rút này có thể tồn tại trong môi trường, như đồ chơi, núm vú, chén bát, nước đồ uống, và bề mặt bị nhiễm bẩn.
• Virus Enterovirus 71: Loại virus này cũng có thể gây bệnh tay chân miệng, đặc biệt là trong các trường hợp nghiêm trọng. Nó có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp và qua đường tiếp xúc.
• Tiếp xúc với người nhiễm bệnh: Bệnh tay chân miệng thường lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với các chất lỏng từ các vết thương, nước bọt, dịch tiết mũi hoặc nước tiểu của người nhiễm bệnh. Các vi rút có thể lây lan qua tiếp xúc với các vật có chứa vi rút, chẳng hạn như đồ chơi, núm vú, chén bát, nước đồ uống, và bề mặt bị nhiễm bẩn.
• Tiếp xúc với chất lỏng từ nhiễm trùng: Các chất lỏng từ nhiễm trùng, chẳng hạn như nước bọt, dịch tiết mũi hoặc nước tiểu, có thể chứa virus gây bệnh tay chân miệng. Tiếp xúc với các chất lỏng này có thể là nguyên nhân lây lan bệnh.

Cơ chế sinh học phân tử bệnh học

Cơ chế sinh học phân tử bệnh học của bệnh tay chân miệng bao gồm quá trình nhiễm trùng, nhân bản và sự phát triển của vi-rút trong cơ thể.

Quá trình nhiễm trùng

• Bệnh tay chân miệng lây lan chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng từ vết thương hoặc tiếp xúc với các vật chứa vi-rút, như dịch bọt từ vết loét, nước bọt hoặc phân của người mắc bệnh.
• Enterovirus xâm nhập vào cơ thể thông qua miệng, mũi, hoặc da tổn thương.
• Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi-rút sẽ tiếp tục nhân bản và phát triển.

Nhân bản và phát triển

• Enterovirus nhân bản trong các tế bào nhạy cảm như tế bào biểu mô của miệng, họng, niêm mạc ruột và da.
• Vi-rút nhân bản bằng cách sử dụng các cơ chế sinh học phức tạp như tổ hợp các protein vi rút với các protein được gắn trên bề mặt tế bào chủ.
• Sau khi nhân bản thành công, vi-rút sẽ tiến hành sao chép và tự nhân lên, tạo ra các bản sao mới của chính nó.
• Quá trình nhân bản và phát triển của vi-rút trong cơ thể gây ra tổn thương và viêm nhiễm cho các mô, cơ quan liên quan, gây ra các triệu chứng và biểu hiện lâm sàng của bệnh tay chân miệng như phát ban trên tay, chân và miệng, viêm họng, sốt nhẹ và mệt mỏi.
• Cơ chế sinh học phân tử bệnh học của bệnh tay chân miệng đang được tiếp tục nghiên cứu để hiểu rõ hơn về cách vi-rút xâm nhập, nhân bản và gây tổn thương trong cơ thể con người. Sự hiểu biết sâu hơn về cơ chế này có thể giúp phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn cho bệnh tay chân miệng.

Chẩn đoán

Có nhiều phương pháp chẩn đoán bệnh tay chân miệng được sử dụng để xác định và đánh giá bệnh. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán phổ biến:

• Quan sát triệu chứng: Bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng và biểu hiện lâm sàng của bệnh như phát ban trên tay, chân và miệng, viêm họng, sốt nhẹ, và mệt mỏi. Quá trình này giúp xác định một cách sơ bộ khả năng mắc bệnh tay chân miệng.
• Kiểm tra vết thương: Bác sĩ có thể kiểm tra các vết thương trên tay, chân và miệng của bệnh nhân để xác định tính chất và đặc điểm của chúng.
• Xét nghiệm RT-PCR (Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction): Phương pháp này sử dụng để phát hiện và xác định chính xác Enterovirus trong các mẫu lâm sàng như họng, phân, nước bọt. Xét nghiệm RT-PCR cho phép xác định loại Enterovirus gây ra bệnh tay chân miệng.
• Xét nghiệm kháng thể: Phân tích kháng thể IgM và IgG trong máu để xác định sự tiếp xúc với vi-rút và giai đoạn bệnh tay chân miệng.

Nguồn: Tổng hợp